Thanh Thy dịch
– PHẦN 1 –
The news alerts declaring the death of former Secretary of State Henry A. Kissinger flashed across my iPhone in a feverish (có triệu chứng sốt; gây sốt/ làm phát sốt) pitch (cường độ, mức độ) matching my flu-induced fever (sốt do cảm cúm). I felt utterly speechless—it did not seem real. Kissinger had most recently celebrated his centenary in May. The obituaries (cáo phó) and the post-mortems (khám nghiệm tử thi) similarly appeared in a feverish (sốt; do sốt; có sốt kèm theo/ bị kích động, bồn chồn) pace shortly after his passing. The New York Times and the Washington Post carried headlines declaring the death of a statesman (chính khách -> stateswoman) who shaped the history of the Cold War in the United States and remained a “player on the world stage” until his death.1 His explicit (rõ ràng, rành mạch) involvement in world affairs as national security adviser and then secretary of state under the administrations of Richard M. Nixon and Gerald R. Ford, Jr. bore special mention. National security journalist Spencer Ackerman, channeling (truyền tải, phân phối) the spirit of investigative journalist Seymour Hersh’s 1983 The Price of Power: Kissinger in the Nixon White House, condemned (chỉ trích, lên án/ coi như là) Kissinger as a “war criminal beloved by America’s ruling class” in an obituary that was celebratory in tone.2 The Quincy Institute for Responsible Statecraft conducted a symposium (hội nghị chuyên đề) debating Kissinger’s legacy of peace or destruction, and Jacobin Magazine commissioned essays from prominent historians who condemned Kissinger as the “top strategist of America’s empire of capital.”3 The divisions over his policy legacy reflected those within international relations (IR) theory. While Kissinger was often hailed or condemned as a foreign policy realist and a consummate (tột bậc, thành thạo, tuyệt vời) practitioner of nineteenth-century realpolitik (chủ nghĩa/ chính trị thực dụng) in the twentieth century, recent intellectual trends sought to (tìm cách) shift his theoretical position. Diplomatic historian Thomas Otte exhorted (ca ngợi, cổ vũ) Kissinger as the “ultimate realist,” yet other academics sought to label him as an “idealist” or even a “moralist (người theo chủ nghĩa đạo đức).”4 On the other hand, contemporary international relations realists, working in transatlantic (xuyên Đại Tây Dương) solidarity (tinh thần đoàn kết), rejected him as an “occasional realist” (người theo chủ nghĩa hiện thực không thường xuyên) who prolonged and expanded conflict in Southeast Asia and destabilized (gây bất ổn) Latin America, thus demonstrating how power politics had corrupted him and his strategic outlook.5
- Dòng tin khẩn thông báo về cái chết của Cựu Thư ký Nhà Trắng Henry A. Kissinger lướt qua chiếc iPhone của tôi nóng hổi như cơn sốt do cúm của tôi khi ấy. Tôi gần như không thốt nên lời và trong chốc lát đã không tin điều này là thật. Ngài Kissinger chỉ vừa mới tổ chức lễ thượng thọ 100 tuổi của mình vào tháng Năm vừa qua. Những cáo phó và tài liệu khám nghiệm tử thi của Kissinger cũng xuất hiện với một tốc độ chóng mặt ngay sau khi ông qua đời. Hai tờ The New York Times và The Washington Post cũng đã đưa tin về sự mất mát to lớn này của nước Mỹ – một vị chính khách đã định hình nên lịch sử Chiến tranh Lạnh ở Hoa Kỳ và vẫn là một “người chơi quan trọng trên sân khấu thế giới” cho đến khi ông qua đời[1].
Các nội dung tiêu biểu như sự tham gia đáng kể và rõ rệt của Kissinger vào những vấn đề toàn cầu với tư cách Cố vấn An ninh Quốc gia và sau đó là Ngoại trưởng Hoa Kỳ dưới thời các chính quyền Richard M. Nixon và Gerald R. Ford đã được các báo đề cập một cách đặc biệt. Truyền tải một cách hoàn hảo tinh thần của nhà báo điều tra Seymour Hersh trong quyển sách “The Price of Power: Kissinger in the Nixon White House” phát hành năm 1983, Nhà báo An ninh Quốc gia Spencer Ackerman đã lên án Henry A. Kissinger như một “tên tội phạm chiến tranh được lòng tầng lớp thống trị Mỹ” trong một cáo phó mang màu sắc ăn mừng sự ra đi của vị cố Ngoại trưởng Hoa Kỳ[2].
Trung tâm nghiên cứu Quincy Institute for Responsible Statecraft đã tiến hành một hội nghị chuyên đề tranh luận về di sản của Kissinger liệu là hòa bình hay sự hủy diệt, và Tạp chí Jacobin đã ủy quyền cho các bài tiểu luận của các sử gia nổi tiếng đã luôn xem Kissinger là “chiến lược gia hàng đầu của đế chế Hoa Kỳ”[3]. Hai luồng suy nghĩ đối lập khi bàn về di sản của Henry A. Kissinger đã phản ánh một số biểu hiện của lý thuyết quan hệ quốc tế (International Relations – IR theory). Kissinger tuy vẫn thường được ca ngợi hoặc xem là một người thể hiện dấu ấn của chủ nghĩa hiện thực rõ nét trong chính sách đối ngoại và là người thực hành thành thạo chủ nghĩa thực dụng (Realpolitik) của thế kỷ 19 vào thực tế thế kỷ 20 mà ông và nước Mỹ sinh sống, nhưng những xu hướng trí tuệ (intellectual trends) gần đây đã tìm cách thay đổi lập trường lý thuyết của ông.
Nhà sử học ngoại giao Thomas Otte đã ca ngợi Kissinger là “một nhà hiện thực tối thượng” (an ultimate realist), tuy nhiên một số học giả khác lại tìm cách để gán cho ông cái mác “nhà duy tâm” hoặc thậm chí là “người theo chủ nghĩa đạo đức”[4].
Mặt khác, các nhà hiện thực đương đại (comtemporary international relations realists) hoạt động trong tinh thần đoàn kết xuyên Đại Tây Dương (Transatlantic solidarity) đã phủ nhận việc Kissinger được xem như là “một người theo chủ nghĩa hiện thực không thường xuyên” vì họ cho rằng ông đã góp phần kéo dài và mở rộng phạm vi xung đột ở Đông Nam Á và gây bất ổn cho châu Mỹ Latinh, từ đó chứng tỏ chính trị quyền lực đã hủy hoại Kissinger và tầm nhìn chiến lược của ông như thế nào.
These obituaries and memorials (lễ tưởng niệm) collectively omit one of Kissinger’s most enduring policy legacies: his self-perception as a historian, which was bolstered by the same perception from his friends, colleagues, and students. He is thoroughly woven into the warp (sự lệch lạc) and weft (sợi ngang ? dệt) of both how applied history is understood and taught. Due to his nearly 60 years in official and unofficial government service, Kissinger appeared to both exist within and outside of time. How apt for (thích hợp) an individual who was thought of as a statesman and a historian, an image which Kissinger had cultivated ever since the completion of his undergraduate thesis The Meaning of History: Reflections on (những suy ngẫm về) Spengler, Toynbee and Kant at Harvard University in 1950.6 His 1957 monograph A World Restored: Metternich, Castlereagh and the Problems of Peace, which was based upon his 1954 doctoral dissertation, and “The White Revolutionary: Reflections on (những suy ngẫm về) Bismarck,” his 1968 biographical sketch of the Prussian statesman Otto von Bismarck, further cemented him as a historically oriented thinker.7 Rather than subscribing to the policy consensus that the threat of nuclear weapons in the 1950s ushered (dẫn, đưa đến, khởi đầu, mở đầu cho) in a new paradigm, Kissinger believed their existence highlighted (nêu bật lên) deficiencies (sự thiếu; điểm thiếu sót/ điểm yếu kém) within policymakers’ historical knowledge.8 He fluidly /ˈfluːɪd/ – phlu id (be likely to change – dễ thay đổi; smooth, relaxed and graceful – uyển chuyển -> dành cho movements) moved between the disciplines of history, political science, and philosophy in order to show how nineteenth-century concerns directly correlated with twentieth-century anxieties. His identity as a historian raises the following questions: Why did Kissinger consider himself to be a historian? How did he employ history? What did he believe was the purpose of historical inquiry (sự điều tra/ hỏi liên quan đến lịch sử)? A consideration of him as a philosopher of history or a historian demonstrates the far more pernicious (độc hại) aspect of his historical thinking: history-as-analogy (sự giống nhau/ phép loại suy). This method of thinking divorced national histories from their contexts and mapped them onto other states and contexts. Kissinger’s privileging of historical analogy ultimately transformed history from an examination of the past to a strategic resource to be mined for executive benefit.
- Những cáo phó và đài tưởng niệm Henry A. Kissinger đã cùng lúc đặt dấu chấm hết cho một trong những di sản chính sách lâu dài nhất của ông: sự tự nhận thức bản thân là một sử gia, mà nhận thức này cũng được bạn bè, đồng nghiệp và sinh viên của ông thúc đẩy. Kissinger đã can dự vô cùng sâu sắc vào cách hiểu và giảng dạy lịch sử ứng dụng. Với gần 60 năm phục vụ chính phủ cả trong vai trò chính thức lẫn phi chính thức, Henry A. Kissinger dường như tồn tại cả trong lẫn ngoài dòng thời gian và đã để lại dấu ấn sâu sắc trong nền chính trị thế giới. Thật phù hợp cho một cá nhân được xem như một chính khách và một nhà sử học, đây đều là những hình ảnh mà Kissinger đã cất công gầy dựng kể từ khi ông hoàn thành khóa luận tốt nghiệp mang tên “The Meaning of History: Reflections on Spengler, Toynbee and Kant” (Tạm dịch: Ý nghĩa của Lịch sử: Những suy ngẫm về Spengler, Toynbee và Kant) tại trường đại học Harvard vào năm 1950[5]. Các công trình như chuyên khảo được viết vào năm 1957 của Kissinger với tựa đề “A World Restored: Metternich, Castlereagh and the Problems of Peace” (Tạm dịch: Nơi thế giới khôi phục: Metternich, Castlereagh và Vấn đề của Hòa bình) được dựa trên luận án tiến sĩ năm 1954 của Kissinger và bản phác thảo tiểu sử về chính trị gia người Phổ Otto von Bismarck được hoàn thành vào năm 1968 của Kissinger lấy nhan đề “The White Revolutionary: Reflections on Bismarck” (Tạm dịch: Cách mạng Trắng: Những suy ngẫm về Bismarck) đã càng củng cố thêm rằng Henry A. Kissinger là một nhà tư tưởng định hướng lịch sử[6]. Thay vì tán thành với sự đồng thuận chính sách rằng mối đe dọa hạt nhân vào những năm 1950 đã dẫn đến sự ra đời của một mô hình mới, thì Kissinger lại tin rằng sự tồn tại của loại vũ khí hủy diệt này đã phơi bày ra những thiếu sót trong kiến thức lịch sử của các nhà hoạch định chính sách[7]. Ông đã thực hiện một sự chuyển đổi linh hoạt qua lại giữa các lĩnh vực lịch sử, khoa học chính trị và triết học nhằm chỉ ra những vấn đề của thế kỷ 19 đã có liên hệ trực tiếp đến những mối quan ngại của thế kỷ 20 như thế nào. Tư cách sử gia của Henry Kissinger đã dấy lên những câu hỏi: Tại sao ông xem bản thân là một nhà sử học? Ông đã sử dụng lịch sử như thế nào? Đâu là mục đích của việc điều tra lịch sử được Kissinger tin tưởng và theo đuổi? Sự xem xét Kissinger là một triết gia về sử học hoặc một sử gia đã chứng minh cho một khía cạnh nguy hiểm hơn nhiều về tư duy lịch sử của ông: History-as-analogy[8] (Tạm dịch: sự tương đồng lịch sử). Phương pháp tư duy này đã tách lịch sử của mỗi quốc gia ra khỏi bối cảnh của chúng và đặt chúng vào tư cách của những quốc gia khác và bối cảnh khác. Đặc quyền của Kissinger đối với tư duy tương đồng lịch sử này cuối cùng đã chuyển hóa bản chất của lịch sử từ hành vi điều tra xem xét quá khứ thành một nguồn lực mang tính chiến lược để các thế hệ sau khai thác nhằm phục vụ các lợi ích hành pháp.
Historians have debated the “meaning of Kissinger” since the 1970s, creating what one historian referred to as “Kissingerology” and another to the “Kissinger Wars.”9 The controversial statesman’s role in international affairs invited (dẫn đến ~ result in) multiple interpretations (cách giải thích/ cách hiểu) that often fell into two polarized camps (hai phe đối lập). In The Trial of Henry Kissinger, journalist and writer Christopher Hitchens accused Kissinger of being a war criminal because of his willful (cố tình, cứng đầu ~ stubborn) ignorance of human rights and his enabling of atrocities (sự hung bạo, tàn ác) in Cambodia, Chile, and Bangladesh; he was not alone in his assessment (sự nhận định).10 Foreign affairs journalist Robert D. Kaplan, on the other hand, argued that history would ultimately exonerate (tha tội, minh oan) Kissinger as a misunderstood defender of the international system.11 Going further than Kaplan had in defending Kissinger, historian Niall Ferguson used the first volume (chương của sách,…) of his biography (tiểu sử), Kissinger, 1923–1968: The Idealist to dismantle (phá hủy, dỡ bỏ) what he perceived as myths (huyền thoại, thần thoại) concerning Kissinger, whom he considered to be a friend. Primarily addressing Hitchens’s charges of war crimes, Ferguson argued that a double standard (tiêu chuẩn kép) existed between Kissinger and his colleagues in the federal service, particularly Kissinger’s predecessor (người tiền nhiệm) as secretary of state (ngoại trường), John Foster Dulles.12 He subsequently (sau đó) praised Kissinger for introducing the insight (đưa ra nhận định) that “states and statesmen act on the behalf of (thay mặt cho) their own historical self-understanding,” which foreclosed (ngăn chặn, loại trừ) any future criticisms of policy.13 Kissinger’s personal view of himself as a “historian more than as a statesman” led historian William T. Weber in 1978 to seek the intersections (sự giao thoa) between Kissinger’s historical scholarship and his policies.14 Yet the sheer (tuyệt đối, đúng sự thật) breadth (chiều rộng ~ width) and depth of Kissingerology paid scant (ít ỏi, hiếm hoi) attention to Weber’s line of inquiry (cuộc điều tra, dò thăm tin tức, dò xét, thẩm vấn) until the adoption of “applied history” (lịch sử học ứng dụng) as a mode of inquiry and advising in the first decade of the twenty-first century. Các sử gia đã và đang tranh luận về “Ý nghĩa của chính khách Henry Kissinger” kể từ thập niên 70 của thế kỉ 20, và đã tạo ra một trường phái nghiên cứu lịch sử mang tên “Kissingerology” (tạm dịch: Kissinger học) và một ngành nghiên cứu khác là “Những cuộc chiến tranh Kissingers”[9]. Vai trò gây tranh cãi của vị chính khách này trong các vấn đề quốc tế đã dẫn đến rất nhiều những cách giải thích khác nhau, thường chia thành hai phe đối lập. Trong “The Trial of Henry Kissinger, nhà báo kiêm nhà văn Christopher Hitchens đã cáo buộc Kissinger với tội danh tội phạm chiến tranh chính bởi sự cố tình phớt lờ các vấn đề nhân quyền và sự cho phép của ông ta đối với tội ác hung bạo diễn ra ở Campuchia, Chi-lê và Bang-la-đét. Và nhà báo Hitchens không phải là người đầu tiên đưa ra đánh giá như vậy.[10] Cây bút chuyên viết về các vấn đề ngoại quốc – Robert D. Kaplan, mặt khác cho rằng lịch sử cuối cùng rồi cũng sẽ minh oan cho Kissinger với danh nghĩa là một người luôn tích cực bảo vệ hệ thống quốc tế nhưng bị hiểu lầm cách đáng tiếc.[11] Trong khi nhà báo Kaplan đang không ngừng bảo vệ cho Kissinger, thì nhà sử học Niall Ferguson còn đi xa hơn cả Kaplan khi ông tận dụng chương đầu tiên trong tiểu sử của chính trị gia này, với tên gọi “Kissinger, 1923-1968: The Idealist” (Tạm dịch: Kissinger, 1923-1968) để phá hủy các ý tưởng mà ông xem là “huyền thoại” liên quan đến Henry Kissinger – một người ông luôn coi là bạn của mình. Chủ yếu đề cập đến các cáo buộc về tội ác chiến tranh của Hitchens, Ferguson lập luận rằng có một tiêu chuẩn kép tồn tại giữa Kissinger và các đồng nghiệp của ông trong cơ quan liên bang, đặc biệt là người tiền nhiệm của Kissinger khi làm ngoại trưởng, John Foster Dulles.[12] Sau đó, ông khen ngợi Kissinger vì đã đưa ra nhận định rằng “các quốc gia và chính khách hành động thay mặt cho sự tự hiểu biết lịch sử của chính họ”, điều này đã ngăn chặn mọi lời chỉ trích về chính sách trong tương lai.[13] Quan điểm cá nhân của Kissinger về bản thân mình là “một nhà sử học hơn là một chính khách” đã khiến nhà sử học William T. Weber vào năm 1978 tìm kiếm sự giao thoa giữa học bổng lịch sử của Kissinger và các chính sách của ông.[14] Tuy nhiên, bề rộng và chiều sâu tuyệt đối của ngành nghiên cứu Kissingerology đã không chú ý nhiều đến dòng nghiên cứu của Weber cho đến khi áp dụng “lịch sử ứng dụng” như một phương thức nghiên cứu và tư vấn trong thập kỷ đầu tiên của thế kỷ XXI.
[1] David E. Singer, “Henry Kissinger Is Dead at 100; Shaped the Nation’s Cold War History,” The New York
Times, 29 November 2023; Thomas W. Lippman, “Henry Kissinger, Who Shaped World Affairs under Two Presidents, Dies at 100,” The Washington Post, 29 November 2023; and Peter Baker, “Kissinger: A Player on the World Stage Until the Very End,” The New York Times, 30 November 2023.
[2] Spencer Ackerman, “Henry Kissinger, War Criminal Beloved by America’s Ruling Class, Finally Dies,” Rolling Stone Magazine, 29 November 2023 and Spencer Ackerman, “My Kissinger Obit for ‘Rolling Stone’,” Ghost, 30 November 2023. For Hersch’s earlier scathing response to the first two volumes of Kissinger’s memoirs, see The Price of Power: Kissinger in the Nixon White House (New York: Touchstone, 1984).
[3] Andrew Bacevich, et al., “Symposium: Peace or Destruction—What Was Kissinger’s Impact?” Responsible
Statecraft, The Quincy Institute for Responsible Statecraft, 1 December 2023; and René Rojas, Bhaskar Sunkara, and Jonah Walters, eds., The Good Die Young: The Verdict on Henry Kissinger, introduction by Greg Grandin, (New York: Jacobin Magazine/Verso Books, 2024), 4
[4] T. G. Otte, “Kissinger: The Ultimate Realist,” Engelsberg Ideas, Axel and Margaret Ax:son Johnson Foundation, 12 December 2023. Kissinger’s official biographer Niall Ferguson placed Kissinger as an adherent to Enlightenment philosopher Immanuel Kant’s theory of ethics while historians John Bew and Francis J. Gavin argue that his thought aligned with the moral philosophies Reinhold Niebuhr and Hans Morgenthau. All three based their observations on Kissinger’s undergraduate thesis. See Niall Ferguson, Kissinger, 1923–1968: The Idealist (New York: Penguin, 2015) and John Bew and Francis J. Gavin, “Foreword” to Henry A. Kissinger, The Meaning of History: Reflections on Spengler, Toynbee and Kant (Stockholm: Bokförlaget Stolpe, 2022).
[5] Henry A. Kissinger, The Meaning of History: Reflections on Spengler, Toynbee and Kant (Cambridge, MA: Harvard, 1950).
[6] Xem Henry A. Kissinger, A World Restored: Metternich, Castlereagh and the Problems of Peace, 1812–1822 (Gloucester, MA: Houghton Mifflin, first ed. 1957, second ed. 1973) and “The White Revolutionary: Reflections on Bismarck,” Daedalus 97.3 (1968).
[7] Xem John G. Stoessinger, “Henry Kissinger: The Anguish of Power” (New York: Norton, 1976), 3, 9. Trong quá trình chuyển đổi từ luận án sang cuốn sách đầu tiên, tựa đề đã được thay đổi từ “Peace, Legitimacy, and Equilibrium: A Study of the Statesmanship of Castlereagh and Metternich” sang “A World Restored: Metternich, Castlereagh and the Problems of Peace”. Sự thay đổi này đã nêu bật trọng tâm chuyển đổi của Kissinger từ nhằm vào riêng nhóm độc giả học thuật sang các nhà hoạch định chính sách và một bộ phận công chúng có nhận thức về vấn đề.
[8] Hoặc Historical analogies – thuật ngữ này biểu thị cho việc hai sự kiện hay hiện tượng lịch sử cách xa nhau về thời gian hoặc không gian nhưng lại có nhiều điểm tương đồng theo những cách đáng chú ý.
[9] Xem Jussi M. Hanhimäki, “‘Dr. Kissinger’ or ‘Mr. Henry’? Kissingerology, Thirty Years and Counting,” Diplomatic History 27.5 (2003): 637-676 and Barbara Keys, “The Kissinger Wars,” Process: A Blog for American History, November 2016.
[10] Xem Christopher Hitchens, The Trial of Henry Kissinger (New York: Verso, 2001) and the more recent 2021 re-release from Atlantic Books. Gary J. Bass’s The Blood Telegram: Nixon, Kissinger, and a Forgotten Genocide (New York: Vintage, 2014) critcized the Nixon White House’s policy toward Bangladesh during the Bangladeshi 1971 war for independence from Pakistan. Greg Grandin more recently held Kissinger responsible for the current War on Terror in Kissinger’s Shadow: The Long Reach of America’s Most Controversial Statesman (New York: Picador, 2016).
[11] For Kaplan’s defenses of Kissinger, see Robert D. Kaplan, “Kissinger, Metternich, and Realism,” The Atlantic Monthly, June 1999 and “The Statesman in Defense of Kissinger, The Atlantic Monthly, May 2013.
[12] Niall Ferguson, Kissinger, 1923-1968: The Idealist (New York: Penguin, 2015), 11. See the H-Diplo roundtable at https://networks.h-net.org/system/files/contributed-files/roundtable-xviii-3_1.pdf.
[13] Ferguson, The Idealist, 26. Ferguson’s treatment of Kissinger is a far cry from the developing twenty-first century biographical consensus. Jussi Hanhimäki, in a similar fashion as Ferguson, argued for the importance of historical context when examining Kissinger’s policy record, especially how he consistently pursued peace. See Hanhimäki, The Flawed Architect: Henry Kissinger and American Foreign Policy (New York: Oxford UP, 2004), 489. Jeremi Suri, on the other hand, placed Kissinger in the context of the Jewish diaspora from Nazi rule in Germany, and teased out Kissinger’s antidemocratic principles from the failures of the Weimar Republic. See Suri, Henry Kissinger and the American Century (Cambridge, MA: Belknap/Harvard, 2007), 4-6. In one of the most recent biographical studies, Thomas A. Schwartz viewed Kissinger in the context of his fellow Cold Warriors and positioned Kissinger as a remarkable political operator both in and outside of government service. See Schwartz, Henry Kissinger and American Power: A Political Biography (New York: Hill and Wang, 2020), 14-15.
[14] William T. Weber, “Kissinger as Historian: A Historiographical Approach to Statesmanship,” World Affairs 141.1 (1978): 40-41, JSTOR.
Hey! It’s just politics 🌏 